HISTORIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 15 W ZABRZU
Oprac. w oparciu o „Monografię Szkoły Podstawowej Nr 15”
autorstwa D.Trzaski i K.Kęsy – nauczycielek SP15
Początki…
Początki szkolnictwa w Zabrzu sięgają roku 1900, kiedy-dnia 1 kwietnia-uruchomiono męskie gimnazjum im. Królowej Luizy (dziś III LO). W początkach XX wieku powstało także wiele szkół powszechnych, wznoszonych we wszystkich częściach miasta. Poza ewangelicką i żydowską wszystkie szkoły były katolickie.
Historia naszej szkoły sięga okresu międzywojennego, kiedy to, aż do II wojny światowej, Zabrze pozostawało po Wrocławiu największym miastem na Śląsku. W tym czasie powstały jedne z największych osiedli mieszkaniowych na ówczesnym niemieckim Górnym Śląsku.
W latach 1923-28 powstało w Zabrzu tzw. Osiedle Południowe, założone w rejonie obecnej ulicy Czołgistów. Było to osiedle przeznaczone dla Niemców, przesiedlanych tu po powstaniach śląskich. Stąd też wywodzi się jedna z nazw osiedlowych ulic – Plebiscytowa. Zbiegło się to z budową kościoła św. Józefa najbardziej interesującą architektonicznie budowlą sakralną ówczesnego Zabrza. Lata 20 to również czas budowy wielu nowych szkół, m. in. tzw. Waldschule, czyli Szkoły Leśnej na Osiedlu Południowym.
Szkoła została wybudowana i otwarta w 1929 r. W tym czasie w Niemczech, a więc i w należącej do nich części Śląska, rok szkolny zaczynał się 1 kwietnia. Natomiast uroczystości związane z poświęceniem szkoły odbyły się dopiero 22 października. W poniedziałkowe przedpołudnie zostały poświęcone trzy nowe zabrzańskie szkoły: szkoła na Osiedlu Południowym, szkoła średnia w Biskupicach i Szkoła Średnia Szczeponik. W uroczystości tej wzięli udział ważni goście, m. in. oberprasident, dr Lutaf i szef urzędu oświatowego, p. Weigel z Opola. Ówczesny burmistrz Zabrza, p. Franz zauważył na początku swego wystąpienia, że poświęcenie tych nowych placówek przypada na gospodarczo i politycznie trudny okres. Dlatego też zwrócił się z apelem do uczniów i nauczycieli nowo otwartych szkół, aby się nie poddawali trudnościom, ale pracowali powoli i systematycznie. Po uroczystych mszach i po kościelnych poświęceniach nowych budynków miała miejsce wspólna zabawa w auli Szczeponik Szkoła Średnia.
W chwili otwarcia nasza szkoła była nowoczesną, jak na owe czasy, szkołą powszechną dla dziewcząt i chłopców – Grundschule. Około roku 1933 została powiększona, prawdopodobnie o część, gdzie obecnie znajduje się sekretariat i pokój dyrektora. W dokumentach z tego okresu nosi nazwę Schule Südlung, czyli Szkoła na Osiedlu Południowym i posiadała numer 21. Dawna nazwa ulicy Czołgistów to Burchardiestrasse. Inny numer szkoły-13 pojawia się w książce adresowej z 1938 r.
Lokalizacja poszczególnych pomieszczeń szkolnych zmieniała się. Pierwotnie kuchnia znajdowała się w suterenie, biblioteka na pierwszym piętrze, a z pokoju nauczycielskiego było bezpośrednie przejście do obecnej sali nr 46, gdzie wówczas znajdowała się scena teatralna. Do momentu oddania do użytku budynku przedszkola przy ulicy Matejki znajdowało się ono w szkolnej suterenie.
Dalsze dzieje…
Od początku swego istnienia szkoła stanowiła centrum kulturalne dla mieszkańców całego Osiedla Południowego. Odbywały się tu ważne spotkania. Raz w miesiącu matki z małymi dziećmi przychodziły na konsultacje lekarskie. Przed wojną i w jej trakcie placówka miała charakter szkoły gospodarczej-dziewczęta z całego miasta spotykały się tu na zajęciach przygotowujących do prowadzenia gospodarstwa domowego.
W latach trzydziestych budynek szkoły pełnił także funkcję kościoła.
6 stycznia 1930 r. została tu odprawiona przez księdza Antoniego Tomeczka pierwsza msza święta i odprawiano je aż do wybuchu wojny. W 1931 r. nastąpiło poświęcenie ołtarza, znajdującego się na półpiętrze szkoły. Uroczystość ta została uświetniona przez występ szkolnego chóru. Faszyzm i II wojna światowa odcisnęły się bolesnym piętnem w historii Zabrza. W mieście istniała filia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i około 20 oddziałów roboczych dla jeńców różnych narodowości. Lokalizacja naszej szkoły na obrzeżach miasta uczyniła go obiektem wojskowym. W związku z tym w budynku mieścił się wtedy szpital. W okresie wojny nauczycielka Adela Fudala, wraz z mężem, prowadziła tu tajne nauczanie. Jedynymi dokumentami, jakie zachowały się z tego czasu, są luźne arkusze ocen z 1945 r. Dopiero od 1965 r. nasza placówka posiada kompletną dokumentację szkolną.
Po wkroczeniu w 1945 r. do Zabrza wojsk sowieckich nastąpiły rabunki i dewastacja prawie całego przemysłu zlokalizowanego w mieście, a także prywatnego majątku mieszkańców. Przejmując administrację dnia 19 marca 1945 roku, władze polskie otrzymały miasto obrabowane z ludzi i dóbr materialnych. Z tego też powodu znaczny wysiłek poświęcić musiano na odbudowę zniszczonego potencjału przemysłowego. Jednak pierwsze lata powojenne to także intensywna działalność władz, zmierzająca do odbudowania szkolnictwa podstawowego i średniego na tym terenie.
Rocznik statystyczny z 1947 r. podaje, iż w szkole mieściło się 16 oddziałów, ogółem uczęszczało 767 uczniów, w tym 368 chłopców i 399 dziewcząt. Obsada nauczycielska liczyła 3 mężczyzn i 12 kobiet. W roku 1962 w szkole zapisanych było 596 uczniów, a w roku 1970-728 uczniów. Nadal istniało 16 oddziałów. W związku z tym pracę organizowano nawet na trzy zmiany.
Ku dzisiejszemu dniu…
W 1968 r. szkoła otrzymała imię Ludowego Wojska Polskiego. Z tej okazji Jednostka Wojskowa w Zabrzu ufundowała naszej placówce sztandar. W początkach lat 90-tych, ze względu na zmiany na polskiej scenie politycznej, szkoła przestała posługiwać się imieniem.
W 1999 r. w wyniku kolejnej reformy systemu edukacji utworzono gimnazja, a tym samym zmniejszono liczbę oddziałów szkolnych w podstawówkach. Rok później pożegnaliśmy ostatnią ósmą klasę. Placówka utrzymała status szkoły podstawowej z 12 oddziałami klasowymi. W tym czasie uczęszczało do niej ok. 300 uczniów, a Grono Pedagogiczne składało się z 25 nauczycieli.
W 2006 roku Uchwała Rady Miasta Szkoła otrzymała imię Księdza Jana Dzierżona .
Ramię w ramię, czyli o wspólnych sukcesach uczniów i nauczycieli…
Nauczyciele kontynuują i podejmują nowe inicjatywy w zakresie promowania szkoły. Organizowane są nadal festyny szkolne i konkursy. Powstają cenione i przynoszące efekty programy autorskie. Powstałe, wdrożone w szkole programy pracy klasy ekologicznej i regionalnej zyskały uznanie nie tylko nadzoru pedagogicznego, rodziców (którzy często bawili się podczas realizacji zadań razem z dziećmi), ale przede wszystkim uczniów. Ekolodzy wykształcili w sobie nie tylko wrażliwość na przyrodę, ale posiadaną wiedzą zaskakiwali gości pojawiających się na lekcjach, jury konkursów, rodziców a nawet same autorki programów. Klasa regionalna z kolei swoim zachwytem śląską kulturą podzieliła się z Panem Prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej, Aleksandrem Kwaśniewskim, zajmując I miejsce w konkursie ogłoszonym w 2000 roku przez Gazetę Wyborczą pod hasłem „Zostań przewodnikiem prezydenta”. Pan Prezydent nie tylko odwiedził szkołę, ale rozsmakował się w roladach, kluskach i modrej kapuście, a ze sobą zabrał, oprócz wspomnień ze spotkania z dziećmi, śląskie kołocze.
Pani Irena Zaczkowska jest twórczynią i opiekunem zespołu 
tańca ludowego „Mozaika Ludowa”, który z sukcesem startował w wielu miejskich przeglądach. Zespół ten jest także wizytówką naszej szkoły oraz kolejnym przykładem na to, że nauczyciele swoje pasje przelewają na cenione i przynoszące efekty działania, w których zasmakowali uczniowie i rodzice.
Promowanie uczniowskiej twórczości rozpoczęła pani Barbara Kazimierska-Kuś, wydając tomiki wierszy: „Rytmy miasta”, „W blasku świec zimowych”, „Jesienne smutki”. Tradycję kontynuowała pani Grażyna Kasperek, organizując konkurs poetycki „Złote Pióro”, którego efektem są tomiki: „Wiersze spod ławki”, „Różne oblicza miłości” i inne. Zainteresowanie uczniów i zachwyt czytających wiersze zachęciły panie Krystynę Kęsy i Dorotę Trzaskę do rozszerzenia konkursu na uczniów spoza SP 15. W ramach krzewienia miłości do „małej ojczyzny” zaprosiły one uczniów zabrzańskich podstawówek do udziału w konkursie poetyckim pod hasłem „Moja mała historia”. Organizatorki przeprowadziły do tej pory trzy edycje konkursu, cieszącego się wśród dzieci i nauczycieli dużą popularnością.
SP 15 ma dobre tradycje organizowania działań na rzecz uczniów zdolnych w naszym mieście. Jubileusz 15-lecia obchodzi Konkurs Śląskiej Piosenki przygotowywany dla najmłodszych Zabrzan przez nauczycielki klas regionalnych, panią Barbarę Bartoszewską i panią Barbarę Sadowską. Jest to ogromna promocja osiągnięć dzieci i ich nauczycieli w muzycznym pielęgnowaniu piękna gwary i twórczości śląskiej. Impreza ta co roku przyciąga do naszej szkoły wielu uczniów klas I-III wraz z opiekunami, którzy zachwyceni są nie tylko formułą konkursu, ale także prawdziwą śląską gościnnością organizatorek.
Dla uczniów klas trzecich zabrzańskich podstawówek organizujemy od 1995 r. Olimpiadę Wiedzy Dla Uczniów Klas III „Mini Omnibus”. Jest ona dla trzecioklasistów całego miasta okazją do sprawdzenia swojej wiedzy i umiejętności po pierwszym etapie kształcenia, a także do skonfrontowania ich z osiągnięciami innych. W szkole działają liczne koła zainteresowań: humanistyczne, matematyczne, plastyczne, polonistyczne, przyrodnicze, religijne oraz kawiarenka literacka. Dają one uczniom szanse na poszerzenie swoich zainteresowań i rozwijanie zdolności. Nauczyciele nie zapominają o uczniach, których specyficzne problemy w nauce przeszkadzają w osiąganiu wysokich lotów na polu wiedzy i umiejętności. Nasza „Piętnastka” w 2003 roku powołała do życia pierwszą w Zabrzu klasę terapeutyczną dla „dyslektyków”.
